Μπορεί η Ελλάδα να μπει, και μάλιστα με αξιώσεις, στην παγκόσμια κούρσα για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων; Μπορεί η καινοτομία, που παράγεται στα εργαστήρια ελληνικών Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων να βρει τον δρόμο προς τη διεθνή φαρμακοβιομηχανία, οδηγώντας στη θεραπεία ασθενειών, οι οποίες ταλαιπωρούν καθημερινά εκατοντάδες εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως;

Θετική απάντηση και στις δύο ερωτήσεις δίνει η BioNature, η 19χρονη spin-off του Πανεπιστημίου Κρήτης, με συνιδρυτές τον Λαρισαίο καθηγητή Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αχιλλέα Γραβάνη, και τον καθηγητή Ηλία Καστανά, που βάζει, για πρώτη φορά την Ελλάδα στον χάρτη της ανάπτυξης πρωτότυπων φαρμάκων και νέων θεραπευτικών τεχνολογιών αιχμής.

Η ελληνική spin-off, στην προωθούμενη συνεργασία με την εξειδικευμένη στον χώρο του οφθαλμού φαρμακευτική εταιρεία Novaliq, μπαίνει στην προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός νέου φαρμάκου, το οποίο έχει σχεδιαστεί, συντεθεί και μελετηθεί αποκλειστικά στην Ελλάδα.

Βάση του φαρμάκου θα είναι η συνθετική χημική ουσία «ΒΝΝ27», μια συνθετική μικρομοριακή ουσία, που μιμείται τις ενδογενείς νευροτροφίνες, τη δημιουργία της οποίας εμπνεύστηκε, σχεδίασε και υλοποίησε η BioNature, στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης και στο Ινστιτούτο Χημικής Βιολογίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

Σε συνεργασία με την Novaliq, η συγκεκριμένη μικρο-νευροτροφίνη της ελληνικής spin-off θα περάσει στο στάδιο των κλινικών δοκιμών, προκειμένου να διακριβωθεί αν η ουσία ΒΝΝ27 μπορεί να εξελιχθεί στο αποτελεσματικό φάρμακο κατά της Διαβητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας, μιας ασθένειας που απασχολεί διεθνώς περισσότερους από 190 εκατ. ασθενείς με Διαβήτη, με πολλούς από αυτούς να χάνουν την όρασή τους.

Πρωτογενές φάρμακο made in Greece

«Πρόκειται για την πρώτη, στα ελληνικά χρονικά, προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός νέου φαρμάκου, το οποίο έχει σχεδιαστεί, συντεθεί και μελετηθεί αποκλειστικά στην Ελλάδα» είπε μιλώντας στο powergame.gr ο επί 35 χρόνια καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, κ. Αχιλλέας Γραβάνης, συν-ιδρυτής της BioNature.

Όπως εξήγησε ο ίδιος, μέσω της συνεργασίας με τη Novaliq, η BioNature και η Ελλάδα μπαίνει στον εξαιρετικά ανταγωνιστικό διεθνώς, χώρο της ανάπτυξης νέων φαρμάκων και νέων θεραπευτικών τεχνολογιών: «Η Ελλάδα δεν έχει, μέχρι σήμερα, παράδοση, στη δημιουργία νέων πρωτότυπων φαρμάκων. Μέχρι σήμερα, η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία, είτε αναπτύσσει εξαιρετικής ποιότητας γενόσημα, τα οποία εξάγει, αποφέροντας στη χώρα, ετησίως, έσοδα 2,2 δισ.ευρώ, είτε κάνει εναλλακτικές μορφές χορήγησης γνωστών φαρμάκων».

Αναφερόμενος στα επόμενα βήματα της προωθούμενης συνεργασίας με την Novaliq, η οποία έχει τα κεντρικά της στη Γερμανία και γραφεία στις ΗΠΑ, ο κ. Γραβάνης διευκρίνισε ότι το προσεχές διάστημα οι δυο πλευρές θα ξεκινήσουν την ανάπτυξη κολλυρίου (σσ η Novaliq διαθέτει πατενταρισμένη παγκοσμίως τεχνολογία EyeSol® για παραγωγή προϊόντων οφθαλμολογίας χωρίς νερό), στο οποίο θα ενσωματωθεί η μικρο-νευροτροφίνη ΒΝΝ27 της BioNature.

Ο σχεδιασμός Novaliq και BioNature προβλέπει ότι, εφόσον η όλη απαιτούμενη διαδικασία ολοκληρωθεί επιτυχώς, η ουσία θα μπορεί να αδειοδοτηθεί, ώστε να χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο στους διαβητικούς κατά της Διαβητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας, εντός της προσεχούς 2ετίας-3ετίας.

Από spin-off στη διεθνή αγορά φαρμάκων

Ρωτήσαμε τον κ. Γραβάνη για τα πρώτα βήματα της BioNature και το πώς τελικά μια spin-off καταφέρνει να σπάσει την παράδοση της μη εμπορικής αξιοποίησης της έρευνας που παράγεται στα ελληνικά πανεπιστήμια, και να φτάσει να συνεργάζεται με μια διεθνή φαρμακευτική εταιρεία, μπαίνοντας στον εξόχως ανταγωνιστικό χώρο της ανάπτυξης νέων φαρμάκων;

Όπως τονίζει ο ίδιος, σημαντική για τα πρώτα βήματα της εταιρείας ήταν η χρηματοδοτική στήριξη που εξασφάλισε στα πρώτα της βήματα από την Τράπεζα Κύπρου και το νεόκοπο τότε venture capital της Τράπεζας, το οποίο επένδυε σε υψηλής τεχνολογίας spin-offs, το οποίο χρηματοδότησε τη BioNature με 0,5 εκατ.ευρώ.

Η καινοτομία της BioNature δεν διέφυγε της προσοχής ούτε του μεγάλου επενδυτικού οίκου, που εξαγόρασε το venture capital της Τράπεζας Κύπρου, του Emergo Group of Companies, ένα αμερικανο-καναδικό fund, το οποίο διαχειρίζεται δισεκατομμύρια κεφάλαια, και το οποίο έχει επενδύσει πάνω από 3 εκατ.δολ. στην Κρήτη και στην ελληνική spin-off.

Η ομάδα που κερδίζει

Ο καθηγητής Αχιλλέας Γραβάνης είναι επικεφαλής του ερευνητικού προγράμματος της BioNature για την ανάπτυξη των συνθετικών μικρομοριακών ουσιών, που μιμούνται τις ενδογενείς νευροτροφίνες (Μικρονευροτροφίνες), όπως η ΒΝΝ27. Στο ερευνητικό πρόγραμμα κεντρικό ρόλο έχουν η κ. Θεοδώρα Καλογεροπούλου, Διευθύντρια Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), η οποία συνθέτει τις Μικρονευροτροφίνες και ο κ. Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης που μελετά τις δράσεις τους στον νευρικό ιστό.

Ο κ. Γραβάνης είναι Καθηγητής Φαρμακολογίας, στην Ιατρική Σχολή του Παν/μιου Κρήτης και Ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, όπως και Συνεργαζόμενος Καθηγητής Έρευνας στο Κέντρο Ανάπτυξης Φαρμάκων Πανεπιστήμιο Northeastern (Βοστώνη).

Διετέλεσε, μέλος της Επιτροπής Προγράμματος Βιοϊατρικής Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέλος του Συμβουλίου της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΑΔΙΠ) και Πρόεδρος του Τομεακού Επιστημονικού Συμβουλίου Βιοεπιστημών του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας & Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ).

Ήταν επίσης εκλεγμένο Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας & Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ). Συνιδρυτής της spin-off εταιρείας βιοτεχνολογίας Bionature και Επιστημονικός Συνεργάτης της εταιρείας βιοτεχνολογίας Emulate (spinoff παν/μιου Harvard) ενώ έχει δημοσιεύσει 165 ερευνητικές εργασίες στο Pubmed (h index:52).

Nατάσσα Φραγκούλη (powergame.gr)